- COLUMNA Trajani
- COLUMNA Trajaniingens Romanae magnificentiae monumentum. Haec in medio Fori Traiani, post bellum Dacicum ab hoc per Apollodcrum aedificati, sita fuit, hodieque adhuc apparet, alta, ut habet P. Victor, pedes 128. Praeter enim arcus triumphales columnasque plurimas gigantei contextus, ut loquitur Amm. Marcellinus, statua ipsius Traiani in medio porticus atrico columnis altissimis superposita, prae coeteris vero in foro medio Cochlis columna marmorea erecta fuit, Anton. Thysius, in A. Gellium, l. 13. c. 24. De qua sic Dio Cassius, In foro ingentem columnam statuit (Traianus) sive ut ea pro sepulchro esset, sive in ostentationem eius operis, quod ille circa forum egit. Clivus surgebat, quem effossâ quoquo versus terrâ ita complanavit, ut undique columna conspiceretur, forumque deinde in areae modum aequatum mansit. Basis 12. pedum est, lapidibus constat viginti quaturo tantae vastitatis, ut opus videatur non ab hominibus sed a gigantibus perfectum: Horum quilibet gradus octo, per quos ascenditur, habet. Lumen praebent fenestellae quadraginta quatuor: Caelatae sunt in circuitu res gestae Caesaris Traiani bellô Dacicô, aliisque militaribus expeditionibus. Inscriptio autem talis:SENATUS. POPULUSQUE. ROMANUS.IMP. CAESARI. DIVI. NERVI. F. NERVAE.TRAIANO. AUG. GERM. DACICO.PONTIF. MAXIMO. TRI. POT. XVII. IMP. VI.COS. VI. P. P. AD. DECLARANDUM.QUANTAE. ALTITUDINIS. MONS. ET.LOCUS. TANTIS. EX. COLLIBUS. SIT. EGESTUS.Unde apparet, Columnam rebus Dacicis insulptam, non, ut voluit supra Dio, a Traiano ipso, sed a Senatu P. Q. R. imperatori erectam esse: Factum enim hoc est, Traianô bellis Asiaticis implicitô, qui etiam in reditu Seleuciae Syriae moriens columnam ne vidit quidem; interim cineres eius in urbem relati intra auream pilam, in eiusdem summitate reconditi sunt. Vide praefatum Thysium, loc. cit. Adam. Preyelium, Sinae et Europae c. 17. A. Ciacconium inprimis, qui columnae huius delineationem, quemadmodum hodie superest, aeri incisam edidit, additâ simulacrorum in eius extima superficie insculptorum, quae historiam utriusque belli Dacici continent, explicatione.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.